Doorgaan naar inhoud

De mooiste Japanse Haikus deel 1

Bashô, Buson, Issa, Shiki

De mooiste Japanse Haikus deel 1 - Germain Droogenbroodt
Paperback
Nieuw vanaf 22,50

Koop Tweedehands

Laatste exemplaar reeds verkocht.

Koop NieuwWeb only

Centraal Magazijn
22,50
Levertijd: 2-3 werkdagen

Omschrijving

Voor de meeste poëzielezers zullen haiku's niet onbekend zijn. Deze rijmloze minigedichten, die uit 3 regels van achtereenvolgens 5-7-5 lettergrepen bestaan zijn in Japan, waar ze oorspronkelijk vandaan komen, zeer populair. Meer dan vijftig haikutijdschriften publiceren maandelijks een tachtigduizend van die kortgedichten, een jaarlijkse oogst van bijna een miljoen gepubliceerde minigedichten.
Ondertussen zijn er ook heel wat Westerlingen die drieregelige verzen schrijven en in gespecialiseerde tijdschriften publiceren. In Vlaanderen is er zelfs een Haikucentrum dat het tijdschrift "Vuursteen" publiceert. Maar de authentieke haiku is in de eerste plaats ZEN-poëzie, onze voorkeur gaat daarom nog steeds naar de Japanse haiku omdat, naar onze bescheiden mening, in de meeste Westerse haiku's meestal dat bijzondere, geraffineerde Oosterse parfum ontbreekt. Daarom hebben wij voor deze bloemlezing enkel Japanse gedichten geselecteerd en wel van de vier belangrijkste dichters. Uiteraard hebben ook andere Japanners prachtige haiku's gecreëerd die wij in een eventuele tweede bloemlezing haiku aan het woord zullen laten.
Men vermoedt dat de eerste haiku's in het begin van de 13de eeuw ontstonden uit de vroegere vorm van de mijika-uta of tanka. Deze ook vrij gedisciplineerde versvorm bestaat uit twee strofen: de kami-no-ku of "bovenstroof" die 17 lettergrepen telt (5+7+5) en de shimo-no-ku of "onderstroof" die het met 14 lettergrepen (7+7) moet doen. Zoals hieruit blijkt is de haiku eigenlijk de "bovenstroof" van de tanka en bestaat uit 3 regels met een totaal van 17 lettergrepen. Geen lachertje dus voor de vertaler, vooral omdat Oosterse talen een sterk van de Westerse talen afwijkende structuur hebben. Nu is het zo dat zelfs Japanse haikudichters al eens van de strenge regels afwijken. Hoe vernuftig de structuur ook mag zijn, wij vinden dat de poëzie belangrijker is dan de vorm. Daarom zijn wij - zoals de meeste vertalers - enkele zeldzame keren van de perfecte haikuvorm afgeweken.

Een van de oudste grootmeesters van het genre was Arakida Moritake (1473-1549): in de slingerroos/kwam mij vandaag voor d'ogen/mijn eigen leven. Met amper 17 lettergrepen weet deze Shintopriester een beeld te scheppen van onze sterfelijkheid: de slingerroos, een wilde akkerplant die bloeit en vergaat.
Matsuo Bashô (1644-1694), wordt algemeen als de vader van het drieregelig gedicht beschouwd. Hij verbleef jarenlang in een Zen-boeddhistisch klooster in Kyoto. Reeds tijdens zijn leven had hij talloze volgelingen en de invloed van zijn poëzie is tot op heden blijven bestaan al gaf hijzelf volgende raad: zoek de weg niet van de ouderen, maar zoek wat zij hebben gezocht.
Zoals men zal merken bestaan de kortgedichten meestal uit suggestieve impressies, die door de dichter niet worden toegelicht. De natuur speelt de hoofdrol en de woordkeuze duidt meestal aan in welk seizoen het gebeuren zich afspeelt. Een gedicht waar het duidelijk om de lente gaat is van die andere grootmeester Tanigucho Busson: Je gaat nu heen, ach,/en de wilgen zijn zo groen/de weg is zo lang...

Tanigucho Yosa Buson (1715-1783) blies de drieregelige dichtvorm die na Bashô tot gelegenheidsrijmelarij vervallen was, weer nieuw leven in. Volgens de Japanners is zijn poëzie al even groots als die van zijn voorganger. Hij werd in een klein dorp niet ver van Osaka geboren, maar trok op jeugdige leeftijd naar Tokio waar hij zich uitsluitend met de schilderkunst en het dichten van haiku's bezighield. Net als Bashô trok hij jarenlang door het land en vestigde zich later in Kyoto waar hij de naam Yosa Buson aannam en een resem discipelen zich rond hem schaarden. Hij werd in de Kimpukutempel van Kyoto begraven. Buson was ook een belangrijk, naturalistisch schilder, een van de belangrijkste van de Nieuw-Chinese stijl. Enkele schilderijen van hem zijn in de tempels van Kioto en Osaka te bewonderen.

Issa (1763-1827) schrijversnaam voor Kobayashi Yataro, de derde grootmeester van het kleine gedicht, werd als zoon van arme boeren geboren. Zijn moeder stierf toen hij amper drie jaar oud was. Zijn vader hertrouwde, maar de relatie met zijn stiefmoeder was zo slecht, dat hij op veertienjarige leeftijd het ouderlijke huis verliet en naar de hoofdstad trok waar hij allerlei karweien uitvoerde om zich in zijn levensbehoeften te voorzien.

Later wijzigde hij zijn naam en werd Haikaiji Nyûdô Issa-bô zu, wat ongeveer broeder Issa, lekenpriester van de haikutempel betekent. Hij nam de wandelstok en trok gedurende jaren op pelgrimstocht. Net als Bashô en Buson, was Issa tijdens zijn leven reeds een beroemde en gewaardeerde haikumeester. In tegenstelling tot de eerder ernstige filosofische gedichten van Bashô schreef hij ook een aantal eerder humoristische verzen, zoals: een winterse vlieg/ving en liet ik weer vrij maar/de kat at ze op. Het noodlot bleef hem tot aan zijn dood achtervolgen: niet alleen zijn vrouw maar ook zijn vier kinderen stierven op jeugdige leeftijd en hijzelf overleed in armoedige omstandigheden. In de zomer van 1827 brandde zijn woning helemaal af. Oud en ziekelijk bracht hij de winter door in een schuur die ramen noch verwarming had en waar hij aan ontbering overleed.
Masaoka Shiki (1867-1902) de vierde haikumeester van deze anthologie, werd op het eiland Shikoku geboren en zou reeds als elfjarige poëzie geschreven hebben. Als zestienjarige trok hij eveneens naar Tokio waar hij zich intensief met de haikukunst bezighield. Zijn gezondheid was zeer labiel en op zijn eenentwintigste begonnen er zich reeds tekenen van tuberculose voor te doen. Hij schreef voor diverse haiku-tijdschriften en gaf zelf "Hototogisu" (koekoek) uit. Weldra verzamelde zich een hele groep haikudichters rond hem en vormden een nieuwe haikuschool die zich de nihon-ha noemde. Shiki stierf amper vijfendertig jaar oud.
De vertaling van een gedicht kan nooit als het origineel zijn, alleen reeds door het feit dat ieder taal een eigen klankkleur heeft.Daarom hebben wij naast een groot aantal gedichten de Japanse versie afgedrukt. Bij het vertalen van Oosterse talen is het probleem nog groter en dient de vertaler - opdat het resultaat een gedicht en geen gedrocht zou zijn - grotere vrijheid te nemen, nóg grotere in het geval van de zo gedisciplineerde haikuvorm. Ik vertaalde in samenwerking met Chinese en Koreaanse dichters Chinese en Koreaanse poëzie die in de POINT-reeks gepubliceerd werden, maar pas na al die jaren heb ik het gewaagd, bijgestaan door een aantal specialisten, de beste haiku's van deze vier grootmeesters te herdichten. Hoe onmogelijk de taak ook is, ik hoop dat deze Japanse vuurvliegen zullen zijn als het murmelen van de bron na middernacht, als het fonkelen van de berg na zonsondergang.


Specificaties

  • Auteur:
  • Uitgever:
    Point-Editions Boekenplan
  • ISBN:
    9789490347222
  • Bindwijze:
    Paperback
  • Afmetingen:
    13,5 x 21,5 x 1,5 cm
  • Gewicht:
    217 gram
  • Aantal Pagina's:
    156
  • Taal:
    Meerdere talen
  • Druk:
    1
  • Jaar:
    2012
  • Publicatiedatum:
    April 2012
  • Rubriek:


Recensies

Gemiddelde waardering

Nog geen beoordelingen

Plaats een beoordeling

Recensies van onze lezers

Beoordeel dit boek als eerste!

Om een recensie te schrijven moet je zijn.