Gebruik en misbruik van de geschiedenis

De geschiedenis wordt vaak misbruikt. Met een beroep op het verleden worden oorlogen gevoerd en volkeren uitgemoord. Dit boek beschrijft de dilemma's waarvoor historici worden gesteld bij de confrontatie met onverantwoorde geschiedschrijving.

De genocide in Rwanda (1994), de oorlogen in voormalig Joegoslavië (1991-1995) en, recent, de communale spanningen in India (1998-2004) hebben weer eens laten zien hoe machthebbers gebruik maken van uiteenlopende en verdraaide gezichtspunten op het verleden. Maar ook op ogenschijnlijk kleinere schaal wordt er onverantwoorde geschiedenis bedreven.

Tot nu toe bestond er nog geen algemene theorie die de talrijke vormen van onverantwoorde geschiedenis definieert, bewijst, verklaart en beoordeelt. In Gebruik en misbruik van de geschiedenis stelt de historicus Antoon De Baets voor het eerst zo'n theorie op. Aan de hand van talrijke voorbeelden licht hij haar toe: zo wijst hij op de kernplichten van de levenden jegens de doden en gaat hij in op de problemen rond de vrije meningsuiting. De Baets weet op knappe wijze filosofie en geschiedenis te verbinden en laat zien dat verantwoorde geschiedenis noodzakelijk is, omdat onverantwoorde geschiedenis gevaarlijk is.